Tiêu âm và cách âm - Những khái niệm cơ bản

29/03/2021 15:48 | 45611 Lượt xem

Thế nào là tiêu âm, thế nào là cách âm? Chắc chắn rất nhiều bạn vẫn đang còn nhầm lần giữa 2 khái niệm này, thường nghĩ tiêu âm và cách âm là một. Nhưng thực tế không phải vậy, tiêu âm và cách âm là 2 khái niệm hoàn toàn độc lập.

Xem thêm bài viết Giải pháp cách âm toàn diện cho công trình dân dụng

Khái niệm

Khi sóng âm chạm vào bề mặt vật liệu, một bộ phận năng lượng âm thanh bị phản xạ, một bộ phận khác bị hút vào bên trong vật liệu, một bộ phận nữa xuyên qua mặt bên kia của vật liệu. Khi phần lớn các năng lượng âm thanh đi vào trong vật liệu (bị hút hoặc xuyên qua) còn năng lượng phản xạ rất nhỏ, chứng tỏ vật liệu có tính năng hút âm tốt. Khi hệ số hút âm trên 0.2, có thể gọi là vật liệu hút âm.

+ Vật liệu hấp thụ âm thanh kém hơn

Tường gạch 0,025

Bê tông 0,03

Kính 0,03

Đá cẩm thạch 0,01

Đá hoa cương 0,015

Bề mặt kim loại 0,025

Gốm sứ 0,015

+ Vật liệu hấp thụ âm thanh tốt hơn

Bông thủy tinh | 0,68

Len đá/Bông khoáng | 0,72

Mút tiêu âm | 0,5

Len gỗ | 0,57

Do chính hiện tượng phản xạ âm nên ở nhiều căn phòng chúng ta có cảm giác như âm thanh bị vang vọng lại. Hiện tượng phản xạ âm cũng tạo ra nhiễu âm, tạp âm, ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh, đặc biệt là trong các phòng thu âm, studio. Ngoài ra, ở nơi có nhiều tiếng ồn thì phản xạ âm cũng sẽ làm cho không gian đó trở nên ồn ào, khó chịu hơn. Đặc biệt chúng ta sẽ cảm thấy âm thanh rất khó nghe nếu như vị trí đứng hay ngồi của mình ở đúng điểm phản xạ âm.

Điểm phản xạ hay còn gọi là điểm phản xạ đầu tiên, điểm phản xạ sớm, điểm phản xạ âm thanh. Khu vực mà âm thanh phản xạ đầu tiên sau khi di chuyển từ nguồn phát âm được gọi là điểm phản xạ đầu tiên, chúng gây ra các tác động xấu, ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh trong phòng.

Mặt phẳng cứng, nhẵn phản xạ lại âm thanh gốc rất mạnh, và những âm thanh phản xạ này kết hợp với âm thanh phát ra từ nguồn sẽ tạo ra sóng giao thoa, các sóng chồng lên nhau gây méo âm, phá hủy âm thanh gốc ban đầu. Âm thanh phản xạ sớm không chỉ được hình thành ở khu vực các bức tường ở bên trái và bên phải, mà còn từ sàn nhà, trần nhà và mọi mặt phẳng nhẵn, cứng trong không gian.

Làm thế nào để xác định điểm phản xạ đầu tiên?

Để có được giải pháp xử lý âm học đạt hiệu quả cao nhất, điều quan trọng đó là phải tìm được các điểm phản xạ đầu tiên trong phòng. Và việc này không hề khó khăn, mà khá đơn giản

+ Hãy nhờ đến sự trợ giúp của một người khác, sau đó ngồi xuống vị trí ngồi nghe trong phòng, đối diện với bộ loa

+ Người kia cầm gương cao ngang với tai người ngồi, di chuyển gương dọc tường đến khi người ngồi có thể nhìn thấy núm loa trong gương.

+ Đánh dấu điểm đó với băng dính đen-đó chính là điểm phản xạ đầu tiên với người nghe và tường.

+ Làm tương tự các bước trên ở bên tường còn lại. Bạn có thể tìm và đánh dấu điểm phản xạ đầu tiên cho cả tường trước (tường ở trước mặt, sau loa)

Nếu bạn muốn thêm giải pháp tiêu âm cho trần nhà (bạn nên cân nhắc việc này vì đó là khu vực có bề mặt nhẵn và có diện tích lớn, sẽ gây ra rất nhiều điểm phản xạ đầu tiên) bạn cũng cần tìm các điểm phản xạ đầu tiên trên trần.

(Hình ảnh sưu tầm)

Dùng vật liệu hoặc kết cấu chặn sự truyền đi của âm thanh tạo ra môi trường yên tĩnh gọi là cách âm. Khi âm thanh đi vào vật liệu, năng lượng xuyên qua mặt bên kia của vật liệu rất nhỏ, chứng tỏ vật liệu có khả năng cách âm tốt. Chênh lệch decibel giữa năng lượng âm thanh đi vào và năng lượng âm thanh xuyên qua ở một mặt khác chính là lượng cách âm của vật liệu.

Từ cách giải thích trên, chúng ta có thể hiểu rằng: Vật liệu hút âm tập trung vào độ lớn nhỏ của năng lượng âm thanh phản xạ, mục đích tối thiểu hóa năng lượng âm thanh phản xạ. Vật liệu cách âm tập trung vào độ lớn nhỏ của năng lượng âm thanh xuyên qua ở mặt bên kia, mục đích tối thiểu hóa năng lượng âm thanh xuyên qua.

Trong các công trình, để cách âm tốt nhất và hiệu quả nhất, chúng ta cần thi công cách âm từ ngay khi bắt đầu thiết kế và xây dựng. Thường chúng ta phải làm cách âm cho cửa, sàn, trần/mái và cả tường thi hiệu quả cách âm mới cao. Nếu thiếu một trong các giải pháp trên, chắc chắn việc cách âm sẽ bị giảm hiệu quả, tiếng ồn từ trong phòng vẫn có thể thoát ra ngoài và tiếng ồn từ ngoài vẫn truyền vào trong được.

Tấm cách âm chống ồn Remak Noise Barrie với cấu trúc lõi tổ ong và bề mặt thể rắn có khả năng chống ồn siêu việt

Xem thêm: Cách Âm & Tiêu Âm, sai lầm thường thấy trong cách hiểu và ứng dụng

Sự khác biệt giữa vật liệu cách âm và vật liệu hút âm

Vât liệu hút âm cho phép âm thanh dễ đi vào và xuyên qua, có thể hiểu rằng nguyên liệu tạo thành vật liệu hút âm phải xốp (nhiều lỗ), tơi và thông khí. Kết cấu của nó là: vật liệu có các lỗ siêu nhỏ số lượng lớn, liên kết với nhau, có tính thông khí nhất định. Các vật liệu tiêu âm thường gặp đó là mút trứng, mút gai, bông khoáng, bông thủy tinh, bông ecowhite, tấm tiêu âm sonic.

Ngược lại, vật liệu cách âm lại đòi hỏi giảm năng lượng âm thanh xuyên qua và ngăn chặn sự truyền âm. Vật liệu cách âm phải chắc, tỉ trọng cao. Ví dụ như tấm thép, gang, gỗ, gạch ngói, kính. Yêu cầu với vật liệu cách âm là vật liệu chắc chắn không có lỗ, có trọng lượng lớn.

Kết cấu tường tiêu âm với bề mặt gỗ tiêu âm Remak Slot

Làm sao để kết hợp giữa vật liệu cách âm và vật liệu hút âm?

Bản chất giữa 2 loại vật liệu này khác nhau, nhưng trong các công trình thông thường chúng đều được sử dụng kết hợp cùng nhau để cách âm tốt hơn và phát huy hiệu quả chống tạp âm.

Ví dụ: Trong phòng cách âm: Để tránh ảnh hưởng tạp âm cao tần với hàng xóm, thông thường phải gia tăng khoảng cách giữa 2 vách tường cách âm. Lúc này nếu xử lí hút âm ở trần vách có thể giảm được rất nhiều tạp âm. Mái cách âm: Sử dụng tấm trang trí tiêu âm dạng tấm, bên trong mái lót vật liệu hút âm, làm cho lượng cách âm của mái tăng lên nhiều hơn.

Sản phẩm liên quan: , mút tiêu âm, bông cách âm

Phương pháp giải quyết tạp âm môi trường

a) Vấn đề 1: Đối thoại mất sức, nghe không rõ: Ở quán ăn, quán cà phê, những địa điểm đông người và có diện tích lớn, dù 2 người ngồi cùng bàn nhưng vẫn khó khăn trong việc nói chuyện với nhau, khó nghe rõ lời nhau nói. Theo xu hướng, khi thấy bàn bên cạnh rất ồn, nói chuyện to thì bàn kia sẽ càng cố nói to để người đối diện có thể nghe rõ hơn. Cứ như vậy, không gian sẽ mất đi cảm giác yên tĩnh, dễ chịu, thoải mái, ngược lại nếu khách hàng ngồi lâu sẽ nhức đầu vì không gian xung quanh quá ồn và bị đau họng vì phải nói chuyện to với người đối diện.

Phương pháp giải quyết: Sử dụng thêm vật liệu hút âm, giảm thiểu tiếng ồn và tạp âm.

b) Vấn đề 2: Môi trường nhiều tạp âm, gọi điện hay nói chuyện đều không nghe thấy: Địa điểm thường gặp là đường sắt, tàu điện ngầm hoặc bến xe. Và nếu phải nghe thường xuyên những âm thanh lớn đó trong thời gian dài, nó sẽ khiến thính giác của chúng ta bị tổn thương.

Phương pháp giải quyết: Trong quá trình xây dựng cần sử dụng thích hợp vật liệu tiêu âm, ví dụ như tieu âm cho những khu vực có diện tích lớn như tường, trần nhà. Bởi vì diện tích của những nơi này quá lớn nên có thể sử dụng vật liệu hút âm giá thành vừa phải. Nếu ngay từ khi thiết kế tính đến vấn đề này thì hiệu quả cao hơn và chi phí sẽ thấp hơn rất nhiều so với việc xử lý, cải tạo sau khi đã xây dựng xong.

c) Vấn đề 3: Hồi âm quá lớn: Ở những địa điểm lớn như đại sảnh, giảng đường, phòng làm việc, trung tâm thương mại, trung tâm thể thao… thường gặp vấn đề với hồi âm.

Phương pháp giải quyết: Sử dụng vật liệu hút âm trên diện tích lớn, như tường, trần, mái nhà, sàn nhà

d) Vấn đề 4: Tạp âm ngoại thất quá lớn, ảnh hưởng đối thoại trong phòng: Tạp âm bên ngoài như tiếng xe cộ, tiếng thi công, tiếng hệ thống thông gió ở tầng trên cùng…

Phương pháp giải quyết: Sử dụng vừa phải vật liệu hút âm. Chú ý đến những nguồn dẫn đến tạp âm như tường ngăn, cửa, cửa sổ, đường ống thông gió, ... để lựa chọn sử dụng các loại vật liệu cách âm phù hợp (cách âm, giảm chấn, phun sơn).

Người viết: Thùy Linh (Tieuam.com